CHP'li Fikret ŞAHİN; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı'ndan Balıkesir'e Bor Vadisi istedi…
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’ndaki bütçe görüşmelerinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Bütçesi görüşülürken, Ulusal Bor Enstitüsü hakkında konuşma yapan Cumhuriyet Halk Partisi Balıkesir Milletvekili Dr. Fikret ŞAHİN Rezerv büyüklüğüyle Türkiye’nin Dünya Bor piyasasında rakipsiz olduğunu, bu rezerv büyüklüğü teknoloji ile buluşabilirse borda dünya lideri olup, ülkenin kaderinin değişebileceğini ve Türkiye’nin geleceğinin Bor’a yapılacak yatırımlara bağlı olduğunu vurgulayan Milletvekili Fikret ŞAHİN, “ Ülkemizde çeşitli vizyonlar zaman zaman dile getiriliyor. Bende bu bağlamda borla ilgili bir gelecek vizyonu belirtmek istiyorum. Eğer biz gelecekte bor konusunda lider ülke olmak istiyorsak, AR-GE faaliyetlerine ciddi olarak eğilip ortaya reel projeler koymalıyız.
Buna Balıkesir’de yapacağımız ‘Bor Organize Sanayi Bölgesi’ ile yani ‘Bor Vadisi’ ile başlayabiliriz. Balıkesir Bigadiç’te Türkiye’nin en büyük bor yatakları bulunuyor, boru çıkarıyoruz, öğütüp tornalara koyup yurtdışına ihraç ediyoruz. Bor madenini işleyip, uç ürün elde edecek fabrikalar zincirlerini hep birlikte Balıkesir’de kuralım. Boru ham madde olarak satacağımıza, kendi fabrikalarımızda işleyip katma değeri yüksek ürünler haline getirip öyle verelim” dedi.
Diğer taraftan Türkiye’nin sahip olduğu madenler içerisinde rezerv büyüklüğü ve kapasitesi bakımından, dünyada söz sahibi olabileceği yegane maden olduğunu belirten Milletvekili ŞAHİN, “Adeta bor denizi üzerinde bulunuyoruz. Dünya rezervlerinin %73’üne sahibiz, dünya ham madde tedarikinin %60’nı Eti Maden aracılığı ile biz karşılıyoruz, bor kaynaklı ürünlerin % 95’inde bizim ürettiğimiz bor kullanıyor. Bu kadar rezerv ve pazar payına rağmen, Dünya’daki toplam bor gelirlerinin sadece %20’ini alabiliyoruz. Bu büyük bir çelişkidir. Bu çelişkinin temel nedeni de Türkiye’nin boru işlemeden ham madde olarak ihraç etmesidir. Mevcut durumda Türkiye; Gelişmiş ülkelere ucuz bor temin eden, dolayısıyla bordan elde edilecek katma değeri de yurt dışına ihraç eden bir konudadır. Türkiye ham bor ihraç ederken, katma değeri yüksek bor ürün piyasasını ABD’ye bırakmış durumdadır. Ülkelerin yeraltı kaynaklarına bağlı ekonomik kalkınmalarında sahip olduğunuz rezervlerin büyüklüğünden ziyade asıl olan doğal kaynaklarınızı nasıl değerlendirdiğiniz ve ekonominin hizmetine nasıl sunduğunuzdur. İşte tam bu noktada Ulusal Bor Araştırma Enstitüsünün görevi başlıyor. Temelde bu Enstitü bir AR-GE ve ÜR-GE kurumudur. Yani bu kurumun asıl amacı borla ilgili araştırmalar yapmak, üretim teknolojilerini geliştirmek, Dünya piyasalarına boru ham madde olarak değil, katma değeri yüksel yarı mamül veya mamül halde ihraç edilmesini sağlamak, bordan elde ettiğimiz gelirin gelişmiş ülkeler seviyesine ulaşmasına katkı sunmak ve Dünya bor piyasasında Türkiye’yi lider koruma getirmektir” dedi.
Son olarak 2003 yılında kurulan Ulusal Bor Enstitüsü’nün, 15 yılda kuruluş amacına yönelik çok fazla mesafe almadığını söyleyen Milletvekili ŞAHİN, “Elimizde reel olarak sadece Eti Maden’in ürettiği, bor katkılı deterjan Eti Matik var, onunda deterjan piyasasında payı %1.5’dur. Tabii bor konusunda ülkemizin içinde bulunduğu bu olumsuz tabloyu sadece Enstitü’ye bağlamak doğru olmaz, Hükümet’in ve Bakanlığın da bora nasıl baktığı önemlidir. Bu bağlamda Bakanlığın bora ne kadar önem verildiğini Bakanlığın Bütçe sunumundan anlayabiliyoruz. Sunumda bor ile ilgili sadece iki satır görüyoruz. Orada da; ham madde pazar payımızın arttırıldığını, diğer bir bakış açısıyla bor madenlerimizin sömürü oranının arttığı belirtilmiş. Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü’nün Sayıştay Denetim raporuna baktığımıza ise; 2016 ve 2017 yılında yatırım harcamalarının gerçekleşme oranlarının oldukça düşük olduğunu görüyoruz. 2016 yılında %28, 2017 yılında %41’dir. Bu oranlar gösteriyor ki; Bu kurum yeterince çalıştırılmamış, atıl durumda kapasitesinin çok altında performans sergilemiş ve başarısızdır” dedi.
