Başkanlık ve savaş bütçesi hazırlandı

Birgün’de yer alan habere göre, TBMM’de kabul edilen 2017 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi eleştirilmeye devam ediliyor. Bütçe ilişken bir değerlendirme de TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz’dan geldi. Koramaz, bütçeyi “toplumsal gereksinimleri karşılama niteliğinden yoksun bütçe, başkanlık sistemine geçişin de göstergesi oldu” diyerek eleştirdi.

Kaynaklar başkanlık ve savaşa

TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz, 2017 bütçesinin başkanlık modeline uygulandığını savunarak, “Ülkemiz hızla başkanlık sistemine çekilirken, yaratılan savaş atmosferiyle bütçedeki kaynaklar da iktidarın ideolojik-siyasi tahkimat alanlarına ayrılmaktadır” diye belirtirken bütçeyi sekiz başlıkta değerlendirdi.

Koramaz’ın önemle vurguladığı maddeler şöyle:

Kamu maliyesi denetimden muaf

İlk olarak, merkezi yönetim bütçeleri ve dolayısıyla kamu harcamaları, kamuoyunun bildiği üzere, son yıllarda Sayıştay denetiminden fiilen muaf tutulmaktadır. 

Meclisin bütçe hakkının ihlali

16.11.2016 tarihinde Kamu Malî Yönetimi Kanunu’nda yapılan değişiklikler arasında, kamu idarelerinin merkezi yönetim bütçesi içinde bağıtlanan bütçeleri arasında ödenek aktarmalarına yönelik yeni düzenlemeler yapılarak önemli kısıtlamaların kaldırıldı. Bu uygulama ile Meclise ait bütçe hakkı, öngörülebilirlik ve denetim normları ihlal edilmiş olmaktadır.

KOİ’lere aktarılacak kaynaklar bütçe dışı

Kamu-Özel İşbirliği (KOİ) kapsamında işletme ve kullanım hakkı verilen büyük/mega projelere yönelik kredi/finans, satış, talep, alım, ödeme, teşvik vb. hususların Hazine güvencesine bağlanması ve bu harcamaların merkezi yönetim bütçesine yansıtılmadı. 

Varlık Fonu: “Paralel bütçe”, “paralel hazine” ve fonlardan KOİ’lere kaynak aktarımı

Bugüne kadarki en büyük ve en denetimsiz, büyük ölçekte bütçe dışı fon sistemine ve devletin şirketleşmesine geçişin, Hazine ve Merkez Bankası yanında finans ve sermaye piyasalarında yer alacak olan Türkiye Varlık Fonu AŞ’nin oluşturuldu.

Bütçe dengesizliği/açıkları

Bütçe açıklarını dolaylı vergi artışları ile frenlemeye çalışan iktidarın bu uygulaması da açık sorununu gizleyememektedir. Nihayetinde 2015 yılında 23,5 milyar TL olan bütçe açığı 2016 geçici tahmininde yüzde 46,9 artışla 34,6 milyar TL’ye çıkmıştır. Bütçe açığının 2017 yılı tahmini 46,9, 2018 için 44,3, 2019 için 40,1 milyar TL olacağı da daha şimdiden öngörülmüş durumdadır.

Vergi gelirleri sürekli artırılıyor

2016 yılı geçici tahminlerinde 497,8 milyar TL olan vergi gelirleri 2017 yılı tahmini öngörüsünde yüzde 13,4 artarak 564,7 milyar TL’ye ulaşmıştır. Gelirlerinin 598 milyar TL öngörüldüğü 2017 yılı bütçesinin vergi gelirlerinin yüzde 70’i halkın bütününden toplanan dolaylı vergilerden, yüzde 30’u da esasen çalışanlardan alınan gelir ve kazanç vergisinden sağlanacaktır. Bütün vergi gelirlerinde yüzde 13’ün üzerinde artış söz konusudur.

Bütçede sanayi ve yatırım yok

Üretimde gerilemenin süreklilik kazandığı, sanayi borçlarının toplam varlıklar içindeki payının yüzde 60’ı geçtiği, imalat sanayiinde 100 dolarlık üretim için 80 dolarlık ithalat yapıldığı, sanayinin milli gelir içindeki payının yüzde 15 seviyesine indiği, sanayisizleşmenin görünür bir olgu olduğu ülkemiz bütçesinde yatırımların yok seviyesinde olması hazin bir durumdur. Bütçe gelirlerinin önemli kısmı iktidarın ideolojik-siyasi tahkimat alanlarına ayrılıyor

Hazine Müsteşarlığı ve Maliye Bakanlığı hariç, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Bilim Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve Şehircilik, Ekonomi, Gıda Tarım ve Hayvancılık, Gümrük ve Ticaret, Kalkınma, Orman ve Su İşleri, Ulaştırma gibi sosyoekonomik yapıyla doğrudan bağlantılı Bakanlıklara 2017 yılı bütçesinin yüzde 11,7’si (75,5 milyar TL) ayrılmaktadır.

İktidarın ideolojik, kültürel, sosyal politikalarını doğrudan yansıtan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Diyanet İşleri Bakanlığı, Gençlik ve Spor, Milli Eğitim, Kültür ve Turizm Bakanlıklarına ayrılan oran ise yüzde 20,4’tür (131,3 milyar TL).

MİT, MGK, MSB, İçişleri Bakanlığı, Jandarma, Emniyet, Sahil Güvenlik, Kamu Düzeni Müsteşarlığı toplamına ayrılan oran da yüzde 11,2’dir (72,1 milyar TL).