Yürütme ve yürürlük dahil 32 maddeden oluşan, maddelerinin neredeyse tümü 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede yer almakta olup Cumhuriyet Halk Partisi’nin 2018 yılında yaptığı başvuru üzerine Anayasa Mahkemesinin 7/12/2023 tarihli ve E:2018/117; K:2023/212 sayılı kararı ile Kanun Hükmünde Kararname ile düzenlenemeyecek alanlarda kalması veya yetki kanunu kapsamında bulunmaması nedeniyle iptal edilen maddelerden oluşuyor. Söz konusu kanun teklifinin maddelerine geçilmeden usul üzerinde söz alan Cumhuriyet Halk Partisi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Sözcüsü İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli; sözlerine ağır bir kalp ameliyatı geçiren Süreyya Sırrı Önder’e geçmiş olsun dileyerek başladı.
Torba kanun görüşülme sistematiği de son derece yanlıştır. Kanun hazırlamasında ve yasalaştırılmasında usul esasın ayrılmaz parçasıdır. Türeli; kanun hazırlamada usulün esasın ayrılmaz bir parçası olduğunu, gene bir torba kanunla karşı karşıya olunduğunu, söz konusu torba kanun teklifinin 13 kanun ve 1 tane kanun hükmünde kararnamede değişiklik yaptığını, torba kanunun görüşülme sistematiğinin son derece yanlış olduğunu, bu şekilde Meclisin kaliteli ve nitelikli yasa yapamayacağını defalarca ifade edilmesine rağmen, âdeta bir alt meclis gibi çalışan Plan ve Bütçe Komisyonunun bu şekilde böyle bir kanun yapma sistematiğiyle ve pratiğiyle meşgul edilmesini anlamakta güçlük çektiklerini belirterek bu durumun devam ettiğini ifade etti.
Torba kanun teklifi tali komisyonlarda görüşülmedi. Ayrıca iki tali komisyona daha havale edilmesi gerekiyordu. Türeli; söz konusu teklifin Adalet Komisyonu ve Anayasa Komisyonu gibi 2 tali komisyona sevk edilmediğini, Plan ve Bütçe Komisyonunu hiç ilgilendirmeyen, mali hükümler de içermeyen, direkt olarak adalet, yargı, hukuk üzerinde hukuki düzenlemeleri yapan bir kısım maddelerin her zamanki gibi bu komisyonlarda görüşülmeden jet hızıyla Plan ve Bütçe Komisyonuna geldiğini, bunların ilgili komisyonlarda görüşülmesi gerektiğini, teklifte bulunan bazı maddelerin Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu ve Millî Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu gibi iki tali komisyona daha sevk edilmesi gerekirken sevk edilmediğini, Meclis İçtüzüğünün Mecliste bir ihtisaslaşmanın olması gerektiği fikri üzerine oluşturulmuş bulunduğunu, İçtüzüğün farklı konu alanlarına göre aynı zamanda farklı alanlarda ihtisas sahibi olan milletvekillerinin seçimini de ilgili komisyonlarda belirleyerek bir ihtisaslaşmanın sağlanması ve kaliteli yasa yapma amacı üzerine kurulmuş bir mantığın işlerlik kazanmadığını belirterek söz konusu teklifin İçtüzüğün 34. maddesi gereğince ilgili tali komisyonlarda görüşülmesinden sonra Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülmesi gerektiğini talep etti.
Kanun teklifinin tümü 703 sayılı KHK tarafından yürürlüğe konulan ancak CHP’nin başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen düzenlemelerden oluşuyor. 32 maddelik kanun teklifinin neredeyse tümü daha önceden 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yürürlüğe konulan ancak CHP’nin başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş maddelerden oluşuyor. 703 sayılı KHK ile ilgili 283 adet iptal kararı olduğunu, bunların bir kısmının daha önceki torba kanun tekliflerinde yer aldığını, daha yeniden yasalaştırılması gereken 200’e yakın düzenleme bulunduğunu ifade eden Türeli, bunların bir bütün halinde ele alınması gerektiğini, ilgili komisyonları da çalıştırarak yapılması gereken söz konusu yasal düzenlemelerin Haziran ayına kadar yasalaştırılması önerisinde bulundu.
Türeli; “Türkiye'nin birçok sorunu var ve bu sorunlar çözüm bekliyor, her gün maillerimize yüzlerce mesaj geliyor. Gelin bunları konuşalım, Türkiye'nin sorunlarını çözelim” diyerek Plan ve Bütçe Komisyonu başta olmak üzere tüm Meclisin memleketin diğer sorunlarını çözmeye odaklanması gerektiğini ifade etti.
Türeli; “AKP iktidarı, kendisinin hazırlanmasına ve yasalaşmasına önayak olduğu 2017 referandumuyla kabul edilen Anayasa’nın hükümlerine uymamaktadır. 6771 sayılı Anayasa değişikliği kanununa göre TBMM'nin altı ay içinde gerekli içtüzük ve yasal düzenlemeleri yapması gerekiyordu. Ancak bu yükümlülükler yerine getirilmedi. Ardından çıkarılan 703 sayılı KHK ile çok sayıda düzenleme yapıldı. Anayasa Mahkemesi, 703 sayılı KHK'nın birçok hükmünü iptal etti. Devletin yapısı bu süreçte Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve KHK’lerle tahrip edildi. Kurumsal hafıza yok edildi, kamu yapısı parçalandı, paralel bir devlet organizasyonu oluştu. Devlet ciddiyetinden ve kurumsallıktan uzaklaşıldı. Şimdi yapılması gereken şey, bakanlıkların görev ve yetkilerini belirleyen kapsamlı bir ‘kod kanun’ ile yeniden yapılanmadır. Tıpkı 1984 tarihli 3046 sayılı kanunda olduğu gibi."
Ayrıca Anayasa Mahkemesi’nin kararlarının da geç ve etkisiz uygulandığını ifade eden Türeli, yargı kararlarının dikkate alınmadığı, benzer anayasa ihlallerinin tekrarlandığını ve her seferinde yeniden mahkeme süreçleri yaşandığını belirtti.
