EYT düzenlemesiyle 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar emeklilik hakkı kazanırken, 1999-2008 yılları arasında sigorta girişi olanlar ise kendilerini yeni bir mağduriyetin içinde buldu. Bu kişiler, 1 günlük fark nedeniyle 17 yıl daha çalışmak zorunda kalmanın adaletsiz olduğunu düşünüyor ve kademeli emeklilik sisteminin getirilmesini talep ediyor.
Öte yandan, emeklilik için prim gününü dolduramayanlar için kısmi emeklilik seçenekleri hâlâ mevcut. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sağlanan kısmi emeklilik sistemi ile 3600, 4500 ve 5400 prim gününü tamamlayanlar belirli şartlar altında emekliliğe hak kazanabiliyor. Ancak bu son çıkış kapısı da giderek daralıyor. Peki, kısmi emeklilik nedir, kimler yararlanabilir ve prim gününü tamamlayamayanlar için başka hangi yollar var?
Kısmi Emeklilik: Daha Az Primle Emeklilik Şansı
Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi, belirli şartları yerine getiren vatandaşlara eksik primle emeklilik hakkı tanıyor. Bu kapsamda 3600, 4500 ve 5400 prim günü ile emeklilik seçenekleri bulunuyor. Kısmi emeklilik olarak da adlandırılan bu sistem, özellikle uzun yıllar çalışmış ancak prim gün sayısını tamamlayamayan kişiler için bir fırsat sunuyor.
3600 Prim Günü ile Emeklilik:
3600 gün prim ödeyen ve belirli bir yaşa gelen kişiler, kısmi emeklilik hakkından faydalanabiliyor. Ancak bu sistemden yararlanmak için 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi yapılmış olması gerekiyor. Erkekler 60, kadınlar ise 58 yaşında emekli olabiliyor.
4500 Prim Günü ile Emeklilik:
4500 prim günü olanlar için ise kısmi emeklilik şartları biraz daha esnek. 1999-2008 arasında sigortalı olanlar, 4500 gün prim şartını sağladığında 60 yaşını doldurduktan sonra emeklilik hakkına kavuşabiliyor.
5400 Prim Günü ile Emeklilik:
2008 sonrası sigorta girişi olanlar için ise 5400 prim gününü tamamlamak gerekiyor. Ancak bu süreç, tam emeklilik hakkına göre daha kısa bir süre içinde emekli olabilme avantajı sağlıyor.
Yaş ve Prim Şartı: Kısmi Emeklilik Kimler İçin Uygun?
Kısmi emeklilik sisteminde yaş şartı sabit tutuluyor. Prim günlerini tamamlayan vatandaşlar, belirlenen yaş şartını da sağlamak zorunda. Kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş sınırı geçerli. Bu nedenle, eksik primi bulunanlar için kısmi emeklilik önemli bir seçenek sunarken, belirlenen yaş sınırına ulaşılmadan emeklilik mümkün olmuyor.
Bu sistem, özellikle düşük prim gününe sahip olan ve yaşı ilerlemiş kişiler için bir avantaj sağlasa da tam emeklilik kadar yüksek bir maaş getirmiyor. Maaş hesaplaması, ödenen prim gününe ve kazanç ortalamasına göre yapıldığı için kısmi emeklilikle bağlanan maaşlar, genellikle daha düşük seviyelerde oluyor.
Prim Gününü Tamamlayamayanlar İçin Alternatifler
Peki, prim günü eksik olanlar ne yapabilir? SGK mevzuatına göre, primi yetmeyenler için birkaç seçenek bulunuyor:
Eksik Günleri Tamamlamak İçin Çalışmak:
Emekliliğe hak kazanmak için gerekli prim gününe ulaşamayan kişiler, çalışmaya devam ederek prim günlerini tamamlayabilir. Ancak bu, özellikle ileri yaşlarda iş bulmanın zorlaşması nedeniyle herkes için uygun bir seçenek olmayabilir.
Borçlanma Yaparak Prim Gününü Artırmak:
Kadınlar, doğum borçlanması ile eksik primlerini tamamlayabilir.
Erkekler ise askerlik borçlanması yaparak prim gün sayılarını artırabilir.
Yurt dışında çalışmış olanlar için yurt dışı borçlanma seçeneği de mevcut.
İsteğe Bağlı Sigorta ile Prim Ödemek:
Çalışmayan ancak prim gününü tamamlamak isteyen kişiler, isteğe bağlı sigorta kapsamında kendi primlerini yatırarak emeklilik hakkı kazanabilirler.
Toplam Prim Geri Alımı:
Eğer kişi emeklilik şartlarını yerine getiremiyorsa ve daha fazla çalışmak istemiyorsa, SGK’ya başvurarak bugüne kadar ödemiş olduğu primlerin sadece işçi payı kısmını geri alabilir. Ancak bu ödeme, emeklilik maaşı kadar tatmin edici olmayacaktır.
Kademeli Emeklilik Talebi Artıyor
EYT düzenlemesi sonrası, 1999-2008 yılları arasında sigortalı olanlar için yeni bir mağduriyet ortaya çıktı. Bu kişiler, kademeli emeklilik sisteminin getirilmesini talep ediyor. Çünkü EYT kapsamına giremeyenler, 1 günlük fark nedeniyle 17 yıl daha fazla çalışmak zorunda kalıyor.
Kademeli emeklilik modeli, sigorta başlangıcına göre prim gününü ve yaş şartını kademeli olarak belirleyen bir sistemdir. Böylece, 1999 sonrası sigortalı olanlar için daha adil bir emeklilik süreci oluşturulabilir. Ancak hükümet tarafından şu ana kadar bu konuda resmi bir adım atılmadı.
