Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, 1260 yazılı soru önergesinden yalnızca yedisine karşılık vererek dikkat çekici bir rekora imza attı. Türkiye'de 24 Haziran 2018'de gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı ve TBMM seçimlerinin ardından hayata geçen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile milletvekillerinin denetim yetkileri giderek azalmış durumda. Yeni sistemle yönetilen 2019 yılında, milletvekillerinin sunduğu her 10 yazılı soru önergesinden 9’u yanıtlanmadı.
Milletvekillerinin Soru Mekanizması
Gensoru hakkı kaldırılan milletvekilleri, soru sorma yetkilerini yalnızca bütçe görüşmeleri sırasında kullanabiliyorlar. Bu nedenle, yazılı soru önergeleri, milletvekillerinin ellerinde kalan en önemli denetim aracı haline geldi. 2019 yılından itibaren milletvekilleri toplamda 15 bin 317 soru önergesi sunarak Bakanlar ve Cumhurbaşkanlığı’na yöneltiler. Ancak, bu yazılı soru önergelerinin yalnızca 1492’sine yanıt alınabildi. Bu da, iktidardaki atanmış bakanların, işlerini denetlemeye çalışan yazılı soru önergelerine ilgi göstermediklerini gösteriyor. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, bu konuda en az yanıt veren bakanlardan biri olarak öne çıkıyor.
Yanıtlama Oranları Dikkat Çekiyor
CHP Genel Başkan Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi tarafından yapılan bir analiz, bakanların yazılı soru önergelerine verdikleri yanıt oranlarının düşük olduğunu ortaya koydu. Pakdemirli'nin yalnızca 1260 soru önergesinin yüzde 0,55'ine yanıt vermesi, bu durumun ciddiyetini gözler önüne seriyor. Ayrıca, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da kendisine yöneltilen 478 soru önergesinden yalnızca 4 tanesini zamanında yanıtladı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, kendisine gelen 1030 soru önergesinin sadece 12’sini yanıtladı. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ise 1111 soru önergesinden yalnızca 16’sına cevap verdi. Bu rakamlar, bakanların denetim mekanizmalarına olan ilgisizliğini açık bir şekilde ortaya koymaktadır.
Yanıt Vermeyen Bakanlıklar
CHP'li İlgezdi, süresinde yanıt alınamayan soru önergelerinin önemli bir sorun teşkil ettiğini belirtti. Adalet Bakanlığı, sunulan 1936 soru önergesinin yüzde 88,63’üne karşılık vermezken Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı da benzer bir orana sahip. Bu bakanlıkta, 998 önergeden 882'si yanıtlanmadı. İçişleri Bakanlığı da yanıt vermeyen bakanlıklar arasında yüzde 80,19 ile üçüncü sırada yer almakta. Bu durum, bakanlıkların halkın temsilcisi olan milletvekillerinin denetimine ne kadar az ilgi gösterdiğini gözler önüne seriyor.
Yeni Sistem Eleştiriliyor
Gamze Akkuş İlgezdi, TBMM’nin denetim işlevinin zayıflamasında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin rol oynadığını savundu. “Yeni sistemin milletin iradesini yok saydığını” vurgulayan İlgezdi, bakanların yüzde 99,5 oranında soru önergelerini yanıtsız bırakmasının kabul edilemez olduğunu ifade etti. Ayrıca, Anayasa ve Meclis İçtüzüğü gereğince soru önergelerinin 15 gün içinde yanıtlanması gerektiğini hatırlatırken, bu sürecin göz ardı edildiğine dikkat çekti. Günde ortalama 25 soru önergesinin yanıtlanmadığına işaret eden İlgezdi, bu durumu anayasal suç olarak nitelendirdi.
TBMM Başkanı’nın Görüşleri
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, denetim yetkilerinin azalmasına yönelik eleştirilere karşı TBMM’nin itibarının yerinde olduğunu savundu. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin TBMM’nin işlevini zayıflattığına dair tartışmaları asılsız bulduğunu belirtti. Şentop, yeni sistemin parlamentoların gücünü artırdığını ifade ederek, bu durumun bazı siyasi süreçlerin dinamikleri ile ilgili olduğunu vurguladı. Ayrıca, yürütme ve yasama güçlerinin zaman zaman değişkenlik gösterdiğini ve bu durumların hukuki düzenlemelerden ziyade siyasetin doğasından kaynaklandığını belirtti.
