Çalışma hayatındaki zorlu koşullar, bazı meslek gruplarını erken emekliliğe bir adım daha yaklaştırıyor. Yıpranma payı, bu mesleklerde çalışan bireylerin, ağır ve tehlikeli işlerin fiziksel ve psikolojik yıpratıcı etkilerine karşı daha erken emekli olabilmelerini sağlayan önemli bir düzenleme. 2025 itibariyle, SGK tarafından yapılan güncellemeyle yıpranma payı uygulamasından faydalanabilecek meslek gruplarının sayısı 45'e çıkarıldı. Peki, yıpranma payı nedir ve hangi meslekleri kapsar? Erken emeklilik için hangi şartlar gereklidir? İşte detaylar…
Yıpranma Payı (Fiili Hizmet Süresi Zammı) Nedir?
Yıpranma payı, belirli mesleklerde çalışanların zorlu çalışma koşulları nedeniyle daha erken emekli olmalarını sağlayan bir uygulamadır. Çalışanlar, işlerinin zorlukları nedeniyle ek prim günleri kazanarak emeklilik yaşını düşürebilirler. Bu sistem, hem fiziksel hem de psikolojik yıpranma göz önünde bulundurularak uygulanır.
45 Meslek Grubu Artık Yıpranma Payından Faydalanabiliyor
SGK'nın son açıklamasına göre, yıpranma payı uygulamasından faydalanan mesleklerin sayısı 45'e yükseldi. Bu meslekler arasında en dikkat çekenler şunlar:
Madencilik ve Yeraltı İşleri: Madenciler, yeraltında çalışmanın zorlukları nedeniyle yılda 180 gün yıpranma payı alır ve erken emekli olabilirler.
Askeri Personel: Subay, astsubay ve uzman erbaşlar gibi askeri personel, görevlerinin riskleri nedeniyle yıpranma payından faydalanır.
Emniyet ve MİT Mensupları: Polisler ve Milli İstihbarat Teşkilatı çalışanları, yüksek riskli görevleri nedeniyle erken emekli olabilir.
Sağlık Çalışanları: Radyoloji teknisyenleri, diş hekimleri ve hemşireler gibi sağlık çalışanları da yıpranma payı alır.
Basın Çalışanları: Gazeteciler, stresli ve yoğun çalışma ortamları nedeniyle erken emeklilik hakkına sahiptir.
İtfaiyeciler ve Diğer Ağır Sanayi Çalışanları: Yangın söndürme gibi zorlayıcı işlerde çalışanlar, kimyasal maddelerle uğraşan işçiler ve ağır sanayi çalışanları da bu hakka sahiptir.
Yıpranma Payının Hesaplanması ve Erken Emeklilik Şartları
Yıpranma payı, her 360 gün için ek prim günleri ekleyerek hesaplanır. Bu ek primler mesleğin zorluk derecesine göre değişir. Örneğin:
180 Gün Ekleyen Meslekler: Madenciler gibi yüksek riskli işler, her yıl için 180 gün ek prim sağlar.
90 Gün Ekleyen Meslekler: Kimyasal maddelerle çalışanlar ve bazı ağır sanayi işçileri, yılda 90 gün ek prim hakkına sahip.
60 Gün Ekleyen Meslekler: Diğer bazı mesleklerde ise yılda 60 gün ek prim verilir.
Erken emeklilik için, çalışanların en az 3600 gün (yaklaşık 10 yıl) fiili çalışma süresi ve belirtilen prim gün sayısını doldurmuş olmaları gerekmektedir.
