CHP'Lİ AĞBABA: MOTOKURYELER TRAFİKTE ÖLMEZSE EKONOMİK KRİZDEN ÖLECEK

CHP Ankara Milletvekili Ali Haydar Hakverdi, İstanbul Milletvekili Yüksel Mansur Kılınç ve Adana Milletvekili Ayhan Barut’un da katıldığı toplantıda Ağbaba, sayıları 900 bini bulan motokuryenin sorunlarını ve çözüm önerilerini dile getirdi.

ON YILDA HER YAŞTAN HER MESLEKTEN MOTOKURYE YARATTIK

İŞ BULMAYAN MOTOKURYE OLUYOR

CHP’li Ağbaba motokuryelere ilişkin şunları ifade etti:

Bugün herkesin eli kolu ayağı olan Türkiye’nin en büyük iş kollarından biriyle motokuryeyle birlikteyiz. Motokuryeler yollarda, sokaklarda, her yerdeler. Her gün, 7/24 paket taşıyıp ekmeklerini iki teker üzerinde kazanıyorlar. 10. yıl marşımızda “On yılda on beş milyon genç yarattık her yaştan” deniyor ya... Bizde özellikle salgınla birlikte ülkedeki gençlerin yarısını motokurye yaptık. Her meslekten motokuryemiz var: Arkeologdan sosyoloğa, öğretmenden iktisatçıya kadar üniversiteli işsizlerin çoğu iş imkânı yok diye motokuryeliğe yöneliyor. İş bulamayan motokurye oluyor. Yüzde 90’ı kayıt dışı ve güvencesiz çalışıyor. Günlük iş yüküne bağlı olarak 100-150 km yol yapıyorlar. Çoğu sendikasız, iş kolları belirsiz, sigorta girişleri yok. İş yeri baskısı, iş yetiştirme kaygısıyla günde 14 saate kadar çalıştırılıyorlar. Geçtiğimiz yıl, salgının yoğun olduğu bir dönemde, motokuryelerin sorunlarını gündeme getirmiştik. İktidara uyarılarımızı yapmıştık, ne yazık ki, motokuryelerin bunların çözümü bir yana, kuryelerin sorunları katlanarak arttı. Şimdi bu sorunları tekrar gündeme getirmek, çözümleri paylaşmak ve motokuryelerin bir kez daha sesi olmak için bir aradayız.

MOTOKURYELERİN AYLIK EN AZ 12 BİN LİRA GİDERİ VAR

Motokuryelerin derdi çok! Ekonomik buhran, her gün zamlar, hayat pahalılığı motokuryelerin de işini, aşını, ekmeğini azalttı. Akaryakıt zamları yüzünden kuryeler işini yapamayacak hale geldiler. Türkiye de son 4 ayda akaryakıta yüzde 96 zam geldi. Bir motokurye günlük 100-150 km yol yapıyor. Aylık yakıt gideri son zamlarla minimum 4.000 ile 5.000 TL seviyesine çıkmış durumda. Bu zamlar sadece akaryakıt giderini değil; taşınan ürünün fiyatını da artıyor, tüketim de aynı ölçüde azalıyor. Bu zamların ne kadar süreceği belli değil; görünen o ki maliyetler her gün artmaya devam edecek. Motokuryelerin tek gideri akaryakıt değil. BAĞKUR’dan araç bakımına, telefon giderinden, stopaja motorlu taşıt vergisinden lastiğine onlarca kalem gideri var. Tüm bunlar, büyükşehirlerde, aylık en az 12 bin TL’yi buluyor. Kuryelere üç farklı biçimde ödeme yapılıyor: Firmaya bağlı sabit ücretli kuryeler, yevmiyeli çalışan kuryeler ve teslim edilen ürün üzerinden belli bir yüzde veya prim alan kuryeler var.

HER 100 MOTOKURYENİN 75’İ BORÇLU! KAZANDIĞINI BORCA VERİYOR

İstanbul Planlama Ajansı’nın araştırmasına göre evli ve çocuklu olan motokuryelerin borçluluk oranı yüzde 88. Sadece eşiyle birlikte yaşayanlarda bu oran yüzde 83. Ailesi yani anne, baba, kardeş ile yaşayanların borçluluk oranı da yüzde 71. Her yüz motokuryeden 75’inin borcu var. Çoğu kredisini ödemek için bu işi yapıyor. İş yerinde doğru dürüst mola yok. Bahşişlerinde kesintiler oluyor. Masrafların her gün arttığı yetmiyormuş gibi motokuryelere mobbingle 5 paketi bazen 30, bazen 40 dakikada dağıtmaları isteniyor. İşten atılmamak için trafiğin çok tehlikeli olduğu bölgelerde, hem kendi hayatlarını hem başkalarının hayatlarını tehlikeye atmak zorunda kalıyorlar. Motokuryeler trafikte ölmezse ekonomik krizden ölecek. Motokuryeler haftada en az 30 kaza yaşıyor. Her yıl en az 200, her ay onlarca motokurye iş kazasında can veriyor. Motokuryelerin aralarında çocuk işçiler var, ehliyetsiz çalıştırılanlar var. Kazalarda hayatlarını kaybediyorlar. Bu insanlar kaza geçirdiğinde veya öldüğünde, ailelerinin neler yaşadığını bilen yok.  İş yerlerine, firmalara herhangi bir yaptırım var mı, bilen yok. Daha 3 gün önce İzmir'in Torbalı ilçesinde yapan 17 yaşındaki Halil Togay hayatını kaybetti. Yine geçtiğimiz ay İstanbul'un Sancaktepe’de Zafer Umut Bayram, önceki ay da Ankara'da 22 yaşındaki Ahmet Rüştü Bayar motokurye olarak kaza sonucu yaşamlarını yitirdiler.

MOTOKURYELER TRAFİK KAZALARINA RAĞMEN, PARASIZLIKTAN ÇARESİZLİKTEN MOTOKURYELİĞE DEVAM EDİYOR

Motokuryeler motosikletlerine kasko yaptırmak istediklerinde de çok büyük sıkıntılarla karşılaşıyorlar. Sigorta şirketleri motosikletleri ‘riski yüksek’ diye sigorta yapmıyorlar. Rica minnet yaptıranlar da yüksek rakamlar istiyor. Şu an dışarıda dolaşan binlerce motokurye kaskosuz veya ucuz kalitesiz kaskolarla yollarda dolaşıyor. Trafik kazaları, ölümlere rağmen; iş yeri baskısı ve mobbinge rağmen, kimi parasızlıktan, kimi çaresizlikten motokuryeliğe devam ediyor. Yine birçoğu ekstra part-time işlere gidiyor. Bir yandan işveren, diğer yandan müşterilerden azar işitiyorlar. Motosikletli kuryelerin çalışma standardı hala yok! “Kuryelik mesleğinin çok tehlikeli işler meslek grubuna alınsın” dedik, ne yazık ki dinlemediler. En kötüsü de, salgın sonrası ekonomik buhranla her gün hayat pahalılığının arttığı ülkemizde, motokurye ücretleri yaşanabilir seviyeden hala çok uzakta. İstanbul Planlama Ajansı’nın araştırmasına göre motokuryeler kazançları borçlarına dahi yetmiyor.

“SON BİR AYDA 80 KURYE ARKADAŞIMIZ HAYATINI KAYBETTİ. ARTIK ÖLMEK İSTEMİYORUZ”

Konuya ilişkin söz alan Tüm Anadolu Motosikletli Kuryeler Federasyonu Başkanı Burkay Yıldırım, “Bugün hala trafikte çok sıkıntılar yaşamaktayız. Pandemiyle başlayan bu süreçte mesleğimiz daha çok ilgi görmeye başladı. Ama bununla birlikte kazalar, ölümler arttı. Çoğalan masraflar hepimizi zorluyor. Bugün kuryeliğe başlamak isteyen bir kişi en kötü bir motosiklet almak istese geçen yıl 35 bin TL olan bir motosiklet bugün en az 80 bin lira. Ekipman konusunda da sıkıntı yaşıyoruz. Geçen yıl 300 lira olan kask bu yıl bin 500, 2 bin liraya çıktı. İnci el kasklar ile çalışmaya başladık. Geçen yıl günlük 30 liralık benzinle çalışırken bu yıl en az 150 lira benzin koyuyoruz. Aldığımız yevmiye benzin ve motor masraflarına gitmeye başladı. Evimize ekmek götüremeyecek pozisyona geldik. Zamlara dur denilmesini ve mesleğimizin tekrar saygınlık kazanmasını istiyoruz. Mesleki yeterlilik belgesinin zorunlu hale gelmemesi ve eğitimsiz kuryeler nedeniyle son bir ayda 80 kurye arkadaşımız hayatını kaybetti. Biz bu ülkenin evlatlarıyız, bu ülkenin gençleriyiz. Hepimizin bir ailesi var. Artık ölmek istemiyoruz” dedi.

“ÜNİVERSİTE OKUMAM GEREKİRKEN ÇALIŞMAK, AİLEME BAKMAK, BORÇLARIMI ÖDEMEK ZORUNDAYIM”

Kadın Kuryeler Derneği Başkanı Sedef Aydoğdu ise “Yaşım 23, üniversite okumam gerekirken çalışmak, aileme bakmak, borçlarımı ödemek zorundayım. Günlük kazancımız benzine, BAĞKUR’a, diğer masraflarımıza gidiyor. Şu anda BAĞKUR’unu ödeyemeyen çok fazla motokurye var. Benzin fiyatlarının mutlaka düşmesi gerekiyor” dedi. Motokurye Onur Çınar ise “Haykırışlarımızı, yakarışlarımızı kimse duymuyor. Tedbir alınmasını, benzin fiyatlarının düşürülmesini, mont, kask gibi zorunlu kıyafetlerimizin alınmasında bize yardımcı olunmasını istiyoruz. Bağkur primlerimizi ödeyemiyoruz.”

“BU PARAYLA EVE EKMEK Mİ ALALIM, KORUYUCU KIYAFET Mİ ALALIM, BORÇ MU ÖDEYELİM”

Motokurye Burak Yıldırım “Üniversite mezunuyum. Geçinemediğim için kuryelik yapmaya başladım ancak kuryelik yaparak para kazanamamaya başladık. Kazandığımız parayla evimize ekmek mi alalım, üstümüze koruyucu kıyafet mi alalım, motorumuza benzin mi alalım? Şu an kaza yapan arkadaşlarımızın vefat etmelerinin sebebi kafalarına taktıkları kaskların ve koruyucu kıyafetlerin ucuz ve dayanıksız olmasındandır. Basın toplantısında daha fazla kişi gelmek istedi fakat patronunun laf söylemesinden korktukları için gelemiyor. Ben sabah benzinliğe gittiğim de korkuyorum. Cebimdeki tüm parayı benzine verecek miyim vermeyecek miyim diye. İşverenimize yakıtımıza maliyetimize zam yap diyemiyoruz. Pandemi zamanında kimse sokağa çıkamazken biz kapı kapı gezerek insanların ihtiyaçlarını giderdik. Biz bu kadar emek veriyorken neden kimse bizleri görmüyor, düşünmüyor? Bütün motokurye arkadaşlara konfederasyona üye olmaya çağırıyoruz. CHP olmazsa kimse bizi savunmuyor, kimse bizi görmüyor” dedi.

“HER BİR MOTORUN AYLIK GİDERİ BİN LİRAYKEN ŞU AN DA AYLIK 3 BİN LİRA OLDU”

Motokurye Yener Çalışkan konuşmasında “burada bize söz hakkı veren, kendimizi ifade etmemiz için bu imkânı sağlayan milletvekillerimize, federasyon ve konfederasyon başkanımıza teşekkür ederim. Benzine yüzde 400 zam geldiyse aynı şekilde motor yedek parça fiyatlarına da yüzde 400 zam geldi. Geçen sene 60 liraya değiştirdiğimiz balata bu sene 600 lira. Her bir motorun aylık gideri bin lirayken şu an da aylık 3 bin lira oldu. Bizler evdeki hesapla çarşıdaki hesabı uyduramıyoruz. Borç alıp borç ile çeviriyoruz. Şu anda kaliteli koruyucu kıyafetlerin fiyatı 6-7 bin TL. Arabada emniyet kemeri neyse bizim için kask ve mont o demek” dedi.

KURYELERE MOBBİNG YAPAN FİRMALARA YAPTIRIM UYGULANMALI

“Motokuryelerin sorunları, dertleri büyük ama hiçbiri çözümsüz değil” diyen CHP’li Ağbaba ise partisinin çözüm önerilerine ilişkin şunları söyledi:

Motokuryeler insanca muamele görmek istiyor. Tek hayalleri sağ salim eve dönebilmek, insan onuruna yakışır bir parayla geçimini sağlayabilmek… Biz, CHP olarak, salgın dönemi kahraman emekçilerinin, motokuryelerin insanca bir yaşama, güvenceli bir iş hayatına kavuşmalarını istiyoruz. Gece gündüz demeden çalışan motokuryeler baskı altında paketleri zamanında teslim edebilmek için canlarını hiçe sayıyorlar.  Zaten buzlu yollarda iki teker üzerinde teslimata çıkarak kendini riske atan motokuryelerimize bir de süre kısıtlaması getirerek canlarını yok saymak vicdanen kabul edilemez. Ayrıca kayıt dışı, ehliyetsiz, güvencesiz kurye çalıştıran veya bu konuda deneyimsiz aşçı, garsonu kurye olarak çalıştıran iş yerlerinin denetlenmesi gerekmektedir. Kuryeyi 5 dakika bile dinlendirmeden trafiğin en yoğun olduğu saatlerde kuryeye zaman baskısı yapan, trafik kurallarını çiğnemesini teşvik eden firmalara yaptırım uygulanmalıdır.

MOTOKURYELERİN KASKINDAN, MONTUNDAN VERGİ ALINMASIN!

Biz, CHP olarak, bunların yanında motokuryelerin sorunlarına ilişkin çözümleri sıralıyoruz:

1. Devlet, kayıt dışı motokuryeler için bir çalışma başlatmalı ve bu insanlar güvence altına alınmalıdır.
2. Trafikte motokuryeleri yok sayan, sıkıştıran, kazaya sebebiyet veren sürücülere ilişkin cezai yaptırımlar artmalıdır.
3. Kuryeleri hayati ekipmanlarından iş güvenliği malzemeleri kapsamında gümrük vergilerinin kaldırılması ve ÖTV gibi vergilerinden de minimize edilmesi gerekmektedir.
4. Aynı şekilde motosiklet sınavları gözden geçirilmeli; A2 ehliyetler sıkı denetim sonucu verilmelidir.
5. Mesleki yeterlilik sistemi zorunlu hale gelmelidir.
6. Motosikleti kuryelerin çalışma standartlarının belirlenmesi gerekmektedir.
7. Motokurye ücretleri belli bir standarda kavuşturulmalı ve giderler göz önüne alınarak insanca yaşanabilir bir seviyeye çekilmelidir.
8. Motokuryeler “30 dakikada canını mı siparişini mi teslim edeceksin?” diye soruyor. Firmalar, paketler için süre kısıtlamasını esnetmelidir.
9. Motosikletli Kurye Ulusal Meslek Standardına uygun şekilde ticari kaygılarla kanuna aykırı hareket eden iş yerlerine yaptırım uygulanmalıdır.
10. Devlet, kayıt dışı, ehliyetsiz, eğitimsiz motokurye çalıştıran ve motokuryeye ağır baskı ve mobbing yapan firmalara yönelik yaptırım uygulamalıdır.
11. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın motokurye mesleğini iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin iş tanımlarından “çok tehlikeli” olarak sınıflandırılması gerekiyor.
12. Kuryelerin getiri başına ücretlerinin dışında düzenli ve sabit bir gelir hakkına sahip olması gerekmektedir.
13. Kuryeler belirsiz süreli iş sözleşmesi karşılığında istihdam edildiklerinde, geçmişe dönük primleri işverenler tarafından karşılanmalı, kuryelerin sosyal güvenlik hakkı garanti altına alınmalıdır.
14. Esnaf kuryeler iş sağlığı ve güvenliği kapsamına dahil edilmelidir ve yükümlülük işverende olmalıdır.
15. Toplum olarak da bizlere de bazı görevler düşüyor. Siparişi yüzünden kuryeleri ‘işiyle tehdit eden’, trafikte, sokakta kuryeleri yok sayan, aşağılayanların kendilerini sorgulamaları gerekiyor.