HDP'li Ömer Faruk Gergerlioğlu'ndan Cumhurbaşkanı Yardımcısına 28 Soru!..

HDP Kocaeli Milletvekili Dr. Ömer Faruk Gergerlioğlu İnsan Sağlığını Ölümcül Şekilde Etkileyen Dilovası ve Etrafındaki Yerleşimlerdeki Çevre Sorunlarını Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’a 28 Soru Sorarak Meclis Gündemine taşıdı.

HDP Kocaeli Milletvekilimiz ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi Dr. Ömer Faruk Gergerlioğlu 2006 senesinde büyük umutlarla kurulan Dilovası Meclis Araştırma Komisyonun önerilerinin hayata geçirilip geçirilmediğini sormuştur. 

2006 senesinde 2 Kocaeli milletvekili ve 61 milletvekilinin Dilovası’nda kansere bağlı ölümler ile sanayi kuruluşlarının ürettiği atık maddeler arasında bir ilişkinin bulunup bulunmadığının ve işletmelerle ilgili kamu kurumlarının sorumluluklarını yerine getirip getirmediklerinin belirlenmesi; bölgedeki olumsuzlukların giderilebilmesi, çevre ve halk sağlığı yönünden gerekli önlemlerin alınabilmesi amacıyla bir Meclis araştırması yapılması istekleri üzerine kurulan araştırma komisyonu bir rapor hazırlamıştır. Komisyon bölgede de gerçekleşen toplantıları, kamu ve özel sektör temsilcileri, akademisyenler ile sivil toplum örgütlerinden elde ettiği bilgiler, yaptığı yazışmalarla elde ettiği belgeler, yerinde incelemeler ve alınan çeşitli örneklerin analizlerinden oluşan çalışmaları sonucunda tespit ettiği sorunları 29 maddede toplamıştır. ilk tespiti ‟çevre ve insan sağlığı ile ilgili birincil ilke olan koruyucu önlemler alınması hususunun bu bölgedeki uygulamalarda göz ardı edildiği açıkça görülmektedir.’ olan komisyonun sorunlara yönelik çözüm önerilerinin gerçekleşmesi için en fazla 5 sene zaman vermiştir.

Halkın büyük umutlarıyla kurulan Meclis Araştırma Komisyonu ne yazık ki istenen sonuçları verememiştir. Komisyonun yoğun çalışmaları neticesinde sorunlar tespit edilmiş ve her soruna çeşitli çözüm önerileri getirilmiştir. Bugün halen çevre sorunları yaşayan şehrimizde komisyonun önerilerinin ne kadarı hayata geçirildiği büyük bir muammadır? Bu belirsizliklerin cevaplarını arayan önerge ile vekilimiz siz değerli basın emekçilerinin desteğiyle konunun gündemden düşmesini engellemek istemektedir.

TBMM Dilovası Araştırma Komisyonu Raporundan

 Veysel Eroğlu (Dönemin DSİ Genel Müdürü - Daha Sonra Orman ve Su İşleri Bakanı olmuştur )

Türkiye'de geçmiş yıllardan beri özellikle arazi kullanım planlamasının ciddî bir şekilde yapılmadığını vurgulayarak bölgedeki kirlilik ve kaynakları hakkında bilgi vermiş, ‟bir vadi içinde hava kirlenmesi açısından seçilmiş en kötü nokta olduğunu; burasının nasıl seçildiğine hayret ettiğini; artık burada yeni sanayi kurulmasına müsaade edilmemesi ve mevcut sanayilerin de mutlaka atıksuyu az olan, az kullanan, ileri teknoloji, çevre dostu teknolojileri kullanılmasına önem vermesi gerektiğini‟ belirtmiş, bölgede arıtma ve atık sularla ilgili yapılabilecekleri aktarmıştır.

 Mehmet Cahit Turhan (Dönemin Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürü – Bugünkü Ulaştırma ve Altyapı Bakanı)

Karayolunun doğrudan çevresel etkileri, alınması gereken önlemler ve yapılanlar hakkında bilgi vermiş ve ‟yapılan değerlendirmeler sonucunda Dilovası beldesinde, karayolunu kullanan araçlardan kaynaklanan emisyonlardan, sadece azot oksitin sınır değerlere yaklaşabildiğini‟, “yörede hava kirliliğini oluşturan emisyonlarının yalnızca karayolu kaynaklı olmadığını, Dilovası Beldesindeki yoğun sanayinin; özellikle kimya, demir-çelik ve enerji sektörünün, söz konusu hava kirliliğine katkısının büyük olduğunu‟ ve ‟OSB kurulması için kendilerinden görüş istenmediğini‟ ifade etmiştir.

Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu (Dönemin Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Başkanı – Bugünkü Halkların Demokratik Kongresi (HDK) Eş Sözcüsü)

Dilovası’nda çevre kirliliği kaynakları ile ilgili gözlemleri sonucunda defin ruhsatları üzerinden bir ön rapor hazırladıkları ve 2004 yılı ölüm verilerini inceleyerek ölüm nedenlerine yönelik çalışma yaptıklarını belirtmiş, çalışma sonuçlarını aktarmış ve öneri olarak: ‟TÜBİTAK'ın ve Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsünün yürütmüş olduğu çalışmanın bir an önce kamuoyuna açıklanması; finansman yaratılarak ölümlerin il boyutunda saptanması; nelerin insan sağlığına zararlı olup olmadığının ölçüm bile yapmadan tahmin etme şansına sahip olmak için sanayilerin hammadde ve proses verilerinin açıkça paylaşılması gerektiğini; tehlike ve risk haritalarının hazırlanması ve izlenmesi gerektiğini; Dilovası bölgesinin buradaki emisyon hacmini artıracak yeni kapasite artırımlarına kapanması gerektiğini; solventin depolandığı alanların bu bölgeden başka yerlere taşınması, yerleşim alanların çok çok uzağına alınması gerektiğini; yedi tane özel limanın denetiminde kamusal bir denetim olmadığını; ölçümlerin kamusal olarak yapılmadığını; Dilovası'ndaki yerleşimlerin taşınması gerektiğini; dolayısıyla esasen yerleşim yerini değiştirmek bir an için çözüm gibi gözükse de, kirleticilerin kaynağı devam ettiği sürece, Kocaeli ve çevresi dahil, yer değiştirmenin bir çözüm olamayacağını; çevreye yönelik olarak bugünkü mevzuat uygulanabilirse, bunun takipçisi olunduğu kamu tarafından hissettirilirse, bölgede bu boyuttaki sorunların çok önemli bir miktarda azalacağını gözlemlediğini; bölgedeki Çevre İl Müdürlüğünün insan gücü ve teknoloji donanımı yönünden bir zafiyet içinde olduğunu; bu bölgenin özelliklerine göre teknolojik donanıma kavuşturulması ve yetişmiş insan gücünün desteklenmesi gerektiğini; Dioksinin, furanın ölçümünün hâlâ Türkiye'de yapılamadığını; özellikle İZAYDAŞ için çok gerekli bir şey olduğunu; geri kazanım için bir an önce faaliyete geçilmesi gerektiğini‟ belirtmiştir,

 HDP Kocaeli Milletvekilimiz ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi Dr. Ömer Faruk Gergerlioğlu konuyla ilgili önergesindeki bu sorulara Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Fuat Oktay’ın cevap vermesini istemiştir:

 Sorular;

1. Dilovası'nda çevrede kirletici olarak yaygın olarak bulunan, Kurşun, Cıva, Kadmiyum, Arsenik, Krom indikatör olarak kullanılarak bir biyoizleme çalışması yönünde 2006 TBMM Dilovası Araştırma Komisyonu Raporunda  yapılan uyarıya uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
2. '2006 TBMM Dilovası Araştırma Komisyonu Raporunda Dilovası Beldesi çevre kirliliği kaynaklı sağlık riskleri açısından Sağlık Bakanlığınca Pilot Bölge ilan edilmelidir.' önerisi yerine getirilmiş midir? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
3. 'TÜBİTAK-MAM ve üniversiteler tarafından yapılan çalışmaların, biyo-izleme ve gerekli diğer çalışmaların neticesine göre; bölgenin tıbbi yönden afet bölgesi olarak ilan edilmesi hususu değerlendirilmelidir.' önerisi yerine getirilmiş midir? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
4. 'Ayrıca bölgede diğer hastalıklar ve meslek hastalıklarının artıp artmadığı konusunda da kayıtlara dayalı bilgiye ulaşılamamıştır. Kanser aktif kayıt sistemine öncelikle Dilovası’nda olmak üzere Kocaeli İlinde ivedilikle başlanılmalıdır. Ön teşhis ve tedavi merkezi ile sağlık tarama merkezi ivedilikle kurulmalıdır.' önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
5. 'Dilovasında, sanayicinin; yeni sanayi tesisi kurmaya veya mevcut tesisindeki kapasiteyi arttırmaya yönelik talepleri dikkatle değerlendirilmeli ve mümkün olduğu ölçüde sınırlandırılmalıdır.' önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
6. 'Dilovası OSB’deki sanayi tesislerinden kaynaklanmakta olan emisyonların ölçülebilmesi için otomatik ölçme ve izleme sistemlerinin OSB Yönetimince kurulması veya kurdurulması ve  işletilmesi gerekmektedir' önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
7. 'Hava Kalitesi İzleme İstasyonunun ölçüm sonuçları ile mevzuat gereği sürekli emisyon ölçüm cihazı bulundurması gereken tesislerin ölçüm sonuçları on-line olarak Kocaeli Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğünde kurulacak izleme merkezine iletilmelidir.' önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
8. 'Dilovası OSB’den kaynaklanmakta olan evsel ve endüstriyel atık sularla yerleşim yerlerinin bir kısmını kapsayan evsel nitelikli atık sularının arıtılması planlanmaktadır. OSB Yönetimince Dilovası OSB Evsel ve Endüstriyel Merkezi Atıksu Arıtma Tesisi ivedilikle (2007 yılı sonu) yaptırılmalıdır.'  önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
9. 'Dil Deresinin ıslah çalışmaları; DSİ, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve OSB Yönetiminin iş birliği ile biran önce gerçekleştirilmelidir. Dereye yabancı maddelerin atılmasının önlenmesi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin koordinasyonu ile Kocaeli Valiliği, Belediyeler ve OSB Yönetimince sağlanmalıdır.' önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
10. 'Kocaeli Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğünün öncülüğünde Yeni Yıldız Mahallesi ile Fatih Mahallesinin kamulaştırma çalışması bir an önce tamamlanmalıdır' önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
11. 'Baca gazı arıtma ve toz tutma ünitelerinin kapasiteleri yetersiz olan (Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğindeki-Sınır Değerini Sağlamayan) tesislerin ivedilikle gerekli yatırımları yaparak baca gazı arıtma ve toz tutma kapasitelerini artırmaları gerekmektedir'  önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
12. 'Bölgedeki metal ve hurda ergiterek üretim yapan tesislerde bulunan radyasyon ölçüm sistemlerinin kullanımının tesis yönetimince yapılıyor olması, cihazların kapatılması, denetimlerin yetersiz olması; yurtiçinden ve yurt dışından gelen hurdaların detektörlerden geçirilmeden işlenmesi riskini ortaya çıkarmaktadır. Söz konusu sorunun önüne geçilebilmesi için radyasyon ölçüm sistemlerinin devlet tarafından işletilmesi ve yeterli sayıda eleman istihdam edilerek 24 saat kesintisiz denetimin sağlanması gerekmektedir. Gümrük kapılarında uygulanan sistem bölgede de uygulanmalıdır. Körfeze girmeden önce gemilerde ölçümler gerçekleştirilmelidir. Ayrıca, yurt içinden ve yurt dışından gelen hurdalarda işlem yapan işletmelerin panel alması zorunlu hale getirilmelidir.' önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
13. 'Kocaeli İli I. Derece deprem kuşağında yer almaktadır. Bölgede meydana gelebilecek bir doğal afetin ve/veya endüstriyel kazanın oluşması durumunda; bölgedeki can ve mal güvenliğinin tehdit edilebileceğinin yanı sıra büyük boyutta bir çevre kirliliğinin de ortaya çıkabileceği açıkça görülebilir, önlem alınmalıdır'  önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
14. 'Bölgede faaliyet gösteren çok sayıdaki taş ocakları başta çevre kirliliği olmak üzere arazi bozulmalarına neden olmaktadır. Bölge için yeni maden arama ruhsatı (taş ocakları da dahil olmak üzere) verilmemelidir. İşletme süresi biten ocakların ruhsatlarının iptal edilerek kapatılması ve faaliyetin tamamlamasından sonra arazinin rehabilite edilmesi gerekmektedir' önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
15. 'Atık toplayan firmaların atıkları ne yaptığı tam bilinmemektedir. Bölgede ücret karşılığı atık toplayan firmaların Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereği lisanslı olup olmadıklarının tespiti, topladıkları atıkları ne şekilde bertaraf ettiklerinin takibi ve denetimi Kocaeli Valiliği ile Büyükşehir Belediyesince titizlikle gerçekleştirilmelidir.' önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
16. 'Ancak bölgede yapılan incelemelerde; işçi sağlığına yönelik işyeri denetimlerinin Dilovası’nın özelliği de dikkate alınarak sağlıklı ve planlı yapılmadığı, denetimlerin evrak ve belge üzerinde yapıldığı ve işyeri havası ölçümlerinin de yapılmadığı tespit edilmiştir. Belli bir hastalık veya sağlık yönünden olumsuz etkilenmeye neden olduğu bilinen, tehlikeli kimyasal maddeye maruziyetin söz konusu olduğu, kirlilik potansiyeli yüksek 34 işyerinde işçilerde sağlık gözetimi yapılmalıdır. 1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunun 268. maddesi ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 6. maddesi gereğince yetkili makamdan usulüne uygun gayri sıhhi müessese veya işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyerlerinin açılmaması, çalıştırılmaması ve bu belgeleri olmayan işyerlerinin kapatılması gerekmektedir.' önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
17. 'Dilovası OSB imar planlarının tamamının 2006 yılı sonuna kadar onaylanması beklenmekteydi' bu beklenti karşılanmış mıdır? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
18. 'Dilovası OSB’ye ve yakın çevresine hizmet verecek bir tehlikeli atık yakma tesisi kurmak üzere Dilovası OSB Yönetimince Kocaeli Valiliği ile irtibata geçilmiş, tesis yeri için Dilovası OSB sınırları içinde uygun yer aranması planlanmıştır.' bu planlanma gerçekleştirilmiş midir? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
19. '2015 yılına kadar ihtiyacı karşılayacak bir atıksu arıtma tesisi inşa edilecek, Dilovası OSB içinde ana kolektör sistemi kurulacak' önerisine uyulmuş mudur? Bu konuda yapılan çalışmalar nelerdir?
20. Rapora göre Dilovası Orgaize Sanayi Bölgesi’nde işletme belgesi alma zorunluluğu bulunan 116 işyerinin  % 65’inin işletme belgesi bulunmamaktadır. 27.08.2018 itibariyle işletme belgesi olmayan iş yeri sayısı kaçtır?
21. Dilovası hastanesine yakın olan Kömür ocaklarından çıkan tozlarının bölge halkı ve hastalar üzerindeki etkileri araştırılmış mıdır?
22. OSB'ler üretim amaçlı kurulurken sadece nakil faaliyetlerinde kullanılan Kömürcüler OSB'nin faaliyetleriyle ilgili bir işlem yapılmış mıdır?
23. Son 5 yıl içerisinde Dilovası ve çevresinde kansere yakalanan yurttaşların yıllara göre ayrılmış sayısı kaçtır? Bu kanser vakalarının sanayi kuruluşlarıyla şehrin iç içe olmasından kaynaklandığı iddiası doğru mudur?
24. Son 5 yıl içerisinde Dilovasında kanser sonucu hayatını kaybeden yurttaş sayısı kaçtır? Kanser sebebiyle hayatını kaybeden yurttaşların cinsiyetlerine göre; bebek, çocuk, yetişkin ve yaşlı olarak ayrılmış sayısı nedir?
25. Çevreyi kirleten şirketlere son 5 yıl içerisinde ne kadar ceza kesilmiştir?
26. Cezaların caydırıcı olmadığı için kirliliğin önlemediği iddiası doğru mudur? Bu iddia doğruysa hükümetin konuyla ilgili çalışmaları var mıdır? Varsa bu çalışmalar nelerdir?
27. Denizde, kömürden ve atıklardan kaynaklı çevre kirlilik ölçümleri yapılmış mıdır? Bu ölçümler yapılmış ve olumsuz çıkmışsa halen başta çocuklar olmak üzere Dilovası halkımızın denize girmesine neden müsaade edilmektedir?
28. Yıllardır kömür tozundan en çok etkilendiği belirtilen Turgut Özal Mahallesi ve Kayapınar Mahallesinin korunması için hangi önlemler alınmıştır? Erken tanı için bu mahallelerdeki yurttaşlar detaylı sağlık taramasından geçirilmiş midir?