HDP Mardin Milletvekili Tuma Çelik SAYFO’yu Meclis Gündemine Taşıdı
HDP Mardin Milletvekili Tuma Çelik tarafından 1915 yılından başlayarak yaşanan Sayfo'nun yüz binlerce Süryani’nin katledilmesine, sürgün edilmesine, yüzyıllardır geniş bir coğrafyada var olan Süryani kültürünün her açıdan tahrip olmasına neden olduğunu belirtierek 1915 ve sonrasında yaşanan katliam ve sürgünlerin araştırılması, dönemin resmi belgelerinin incelenmesi, devam eden etkilerinin ortaya konması ve geçmişle yüzleşilmesi amacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na bir araştırma önergesi iletilmiştir.
Yüz binlerce Süryani’nin katledildiği 1915 yılından başlayarak yaşanan Sayfo ile 1915 yılı öncesinde 600 bin dolayında olan Süryani nüfusunun bugün 20 binlere inmesinin elbette bir açıklaması olmalıdır.
Çelik, Cumhuriyetin kuruluşu öncesinde kurulan İttihat ve Terakki Cemiyeti (İTC) Osmanlı Devleti genelinde üyelik sistemini geliştirerek siyasi örgütlenmeye gitmiş olduğunu belirterek İTC’nin monarşi karşıtı milliyetçi fikirlerinin askeri öğrenciler ve genç subaylar arasında yayılması, ordu içerisinde de güçlenmesine zemin oluşturduğunu belirtmiştir. Araştırmacılar, İTC’nin Türk-İslam sentezinden yola çıkarak Anadolu’daki Hristiyanları tasfiye etmeye ve Anadolu’nun Türkleştirilmesine yönelik hareket ettiklerini ifade etmektedir.
Türk ulus devletini kurmanın ilk adımı olarak ülkeyi gayrimüslim unsurlardan temizleme ve sermayenin Müslümanlaştırılması/
Mardin Mv. Çelik yapılan/yaptığı araştırmaları kaynak göstererek; Eski yüzyıllardan bu yana başta Turabdin (Mardin, Batman, Şırnak) olmak üzere; Hakkâri, Malatya, Adıyaman, Urfa, Sivas, Elazığ, Maraş, Antep, Bitlis, Diyarbakır, Siirt, Adana, Antakya dahil olmak üzere geniş bir coğrafyada yaşayan yüz binlerce Süryani’nin katledildiğini Suphi Aksoy ve Tuma Çelik Mezopotamya Uygarlığında Süryani Tarihi isimli kitapta çeşitli kaynaklara dayanarak ortaya koyduğunu. Tarihçi Gabriela Yonan’ın Asur Soykırımı Unutulan Bir Holocaust kitabında, 1915’in hemen öncesinde, Hakkâri ve sınır bölgesinde 153.000, Sivas’ta 25.000, Diyarbakır’da 60.000, Van’da 98.000, Bitlis’te 15.000, Turabdin’de 200.000, Botan’da 5000, Urfa’da 5000, Siirt’te 25.000 Süryani’nin yaşadığını ortaya koyduğunu. Prof. David Gaunt 1915’te Süryani nüfusunun 500-600 bin dolayında olduğunu Tarihçi Ayşe Hür 1915’i ‘İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde örgütlenmiş olan Türk milliyetçiliğinin, dağılmakta olan Osmanlı İmparatorluğu’nun yerine Türk ulus devletini kurmanın ilk adımı olarak ülkeyi gayrimüslim unsurlardan temizleme ve sermayenin Müslümanlaştırılması/
250-300 Bin Dolayında Süryani Katledilmiş, Pek Çok Kişi Lübnan, Rusya, İran, ABD, Irak’a Göç Etmek Zorunda Kalmış Veya Zorla Müslümanlaştırılmıştır.
Bugün toplumun geniş kesiminin Süryaniler’in sadece Mardin’de yaşadıklarını düşünmesinin nedenlerinden biri de Süryaniler’in 1915’te yaşadığı kayıplar ve inkârcı politikalardır. Binlerce yıldır varlığını sürdürmeye çalışan ve Mezopotaya’da (Bethnahrin) köklü bir tarihe sahip olan Süryaniler, 27 Mayıs 1915’te ilan edilen Tehcir Kanunu sonrasında ciddi saldırılara maruz kalmışlardır. 250-300 bin dolayında Süryani katledilmiş, pek çok kişi Lübnan, Rusya, İran, ABD, Irak’a göç etmek zorunda kalmış veya zorla Müslümanlaştırılmış olduğunun önemle altı çizilmesi gerektiğini vurgulayan Çelik, konunun araştırılmasının elzem olduğunu ifade etmektedir.
Diyarbakır Merkez’de Ulu Cami Olarak Adlandırılan Tarihi Yapı Mor Tuma Kilisesi’dir. Hasankeyf’in Süryanice İsmi Hasno d’Kifo’dur.
1915-1918 yılları arasında yaşananlar ve sonrasındaki inkârcı, millileştirici politikalar Süryaniler’in toplumsal yapısını sosyal, kültürel ve ekonomik anlamda tahrip ederek derin yaralar açılmasına neden olmuştur. Yaşanan içe kapanma, değiştirilen köy isimleri, tahrip edilen kültürel varlıklar, 1928’de kapatılan Süryani okulları bunlara örnektir. Bugün Süryaniler’e ait pek çok tarihi yapı tahrip olmuş veya camiye dönüştürülmüştür. Diyarbakır Merkez’de Ulu Cami olarak adlandırılan tarihi yapı Mor Tuma Kilisesi’dir. Hasankeyf’in Süryanice ismi Hasno d’Kifo’dur. 1915 öncesinde Nusaybin’de 200 Süryani ailenin, Cizre’de 1250 ailenin yaşadığı araştırmacılar tarafından ortaya koyulmaktadır. 1914-1918 yılları arasında katledilen Süryaniler -bu veri sadece Ortodokları kapsamaktadır- hakkında Metropolit Mar Afrem Barsaum’un İngiltere Başbakanı’na gönderdiği listede; Urfa Siverek’te 5725, Mardin Savur’da 6165, Midyat’ta 25830 şeklinde uzun bir listedir. Asuri-Keldani Delegasyonu’nun 1920 yılında Paris Barış Konferansı’na sunduğu raporda; Van’da 80.000, Bitlis’te 38.000, Diyarbakır’da 63.000 kişinin hayatını kaybettiği belirtilmektedir.
1915 Yılı Öncesinde 600 Bin Dolayında Olan Süryani Nüfusunun Bugün 20 Binlere İnmesinin Elbette Bir Açıklaması Olmalıdır.
1915 yılı öncesinde 600 bin dolayında olan Süryani nüfusunun bugün 20 binlere inmesinin elbette bir açıklaması olmalıdır diyen Çelik; Sayfo sırasında yaşanan katliam ve sürgünlerin araştırılması, dönemin resmi belgelerinin incelenmesi, kırımın devam eden sosyal, kültürel etkilerinin ortaya konması ve geçmişle yüzleşilmesi amacıyla Meclis Araştırma Komisyonu’nun kurulmasını talep etmiştir.
