Çorlu tren kazasındaki Bilirkişi Raporu, TCDD Yönetimi'nin istifasını gerektirir

Bilirkişi Heyeti’nin tüm eksiklikleri sıralarken, TCDD Yönetimini aklayıp, sorunun mevzuattan kaynaklandığını öne sürmesi ama kazanın tüm faturasını yol-bakım onarım ekibine kesmesi adil ve hakkaniyetli değildir.

TCDD Yeniden yapılanmasında meteorolojik verileri alıp işleyecek tek bir uzmanın olmadığı, Osmanlı’dan kalma menfezin dolgusunun günün koşullarına göre 135 yıldır yenilenmediği, tüm ihalelerde bu güçlendirmenin es geçildiği Bilirkişi Raporu ile kayıtlara geçmiştir.

Ne var ki Bilirkişi Heyeti’nin TCDD’deki tüm ihmalleri ortaya koyup, TCDD Yönetimi’ni kusurlu bulmaması skandaldır!

Tekirdağ Çorlu Sarılar Mevkii’nde 8 Temmuz 2018 tarihinde meydana gelen, 25 vatandaşımızın yaşamını yitirdiği, yüzlerce vatandaşımızın yaralandığı tren faciasına ilişkin Bilirkişi Raporu çıktı. İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Binboğa Sıddık Yarman, İstanbul Gelişim Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mustafa Karaşahin, Namık Kemal Üniversitesi’nden Araş. Gör. İnşaat Yüksek Mühendisi Engin Bıçakcı, İnşaat Mühendisi Hakan Bozbulut, ve Serbest Makina Mühendisi Bedri Duman’dan oluşan 5 Bilirkişi Heyeti, nihayet raporunu hazırlamış ve 8 Ekim 2018 tarihinde Çorlu Cumhuriyet Başsavcılığı’na sunmuştur.

Bilirkişi Heyeti’nin 33 sayfalık Raporu’nda TCDD Yönetimi aklanmış ve tüm fatura Yol Bakım Onarım Ekibi’ne kesilmiştir. Bilirkişi Raporu, TCDD’deyi aklama çabalarına karşın ihmaller zincirini gizleyememiştir.

Raporda; Halkalı 14 Demiryolu Bakım Müdürlüğü’nde Demiryolu Bakım Müdürü olan Turgut Kurt, Halkalı 14 Demiryolu Bakım Müdürlüğü Çerkezköy 143 Yol Bakım Şefliği’nde Yol Bakım Onarım Şefi olan Özkan Polat, Mayıs 2018 Senelik Umumi Muayene Raporu’nda imzası olan Köprüler Şefi Çetin Yıldırım, Halkalı 14 Demiryolu Bakım Müdürlüğü’nde Çerkezköy 143 Yol Bakım Şefliği’nde Hat Bakım ve Onarım Memuru olan Celaleddin Çabuk, “Kazanın meydana gelmesinde asli kusurlu” bulundu.

Kusurlu bulunan 4 memur; adli kontrole tabi tutulması talebiyle 11.10.2018 akşam saatlerinde Sulh Ceza Mahkemesi’nde ifadeleri alındıktan sonra adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.

Bazı üyeleri TCDD’ye danışmanlık yapan ve kaza yapan hattın sinyalizasyon ihalelerini alan şirketlerde görev alan Bilirkişi Raporu’nda tüm faturanın yol-bakım ekibine kesilmesi hakkaniyetle bağdaşmamaktadır. Nitekim Raporda; TCDD’deki ihmaller, büyük organizasyon hataları TCDD Yönetimi’ni aklama çabasına karşın gizlenememiştir. Hatalar sıralanırken, TCDD Yönetimi’nin değil, “mevzuatın” suçlanması bilimsellikle bağdaşmamaktadır. Rapor, bu haliyle kazada yaşamını yitiren aileleri incitirken, Yönetim Kademesi’ne dokunulmaması nedeniyle yeni kazaların da önüne geçemeyecektir. Çünkü hatalar, yönetimden başlamaktadır. Raporda, TCDD’deki dönüşümün başarısız olduğu, devlet kurumları arasında koordinasyon olmadığı ortaya konmaktadır.

TCDD Yönetimini aklayan Rapor, çelişkili bir biçimde kurumdaki bilim dışı ve ciddiyetsizliği de ortaya koymaktadır. İşte Bilirkişi Raporu’ndaki tespitler TCDD’deki büyük hata ve ihmaller zincirini aynen şöyle sıralamaktadır:

1)Kaza olan hat Osmanlı İmparatorluğu Döneminde inşa edilmiştir. Günümüzde yolcu ve yük taşımacılığı yapan tek hat olma özelliğine sahiptir. Kaza olan mevkii kesiminde hattın yenilenmesinde menfezde dolgu yenileme çalışması yapılmamıştır.  Kazanın gerçekleştiği 161+968’deki menfezde Mayıs 2018’de yapılan kontrollerde de menfezin mecrasının dolu olmadığı gerekçesiyle temizlik yapılmamıştır. Oysa tablolarda “menfez mecrası dolu” diye işaretlenmiştir.

2) 161+968’deki menfez, 145 yıl önce yapılmıştır. Menfezde bugüne kadar bir tıkanıklık ve mecrasında bugüne kadar taşkınlık görülmediği için menfeze ait dere ve yağış analizlerine ilişkin bilgi ve belge TCDD Bünyesinde bulunmamaktadır. Menfezin hidrolik boyutlarının yetersizliğine ilişkin DSİ Genel Müdürlüğü’ne herhangi bir uyarıda da bulunulmamıştır.

3) Kazanın meydana gelmesinde en önemli faktör, kaza olan menfez üzerindeki balast tabakası ile dolgu tabakasının erozyona uğramasıdır. Balast ve dolgu tabakasının erozyona uğramasındaki temel faktör, hattın dik kesen menfezin kapasitesinin yetersiz gelmesidir. Bu nedenle ray ve travers çerçevesinin altı boşalmıştır. Bu husus, hatlardan sorumlu Yol Bakım Onarım Müdürlüğü/Şefliği tarafından fark edilmemiştir. Yol Bakım Onarım Şefliği, aşırı yağış konusunda da bir farkındalık oluşturamamıştır. Aşırı yağış sonrası Yol Bakım Onarım Şefliği, hat üzerinde kontroller yapması gerekirken yapmamıştır!

4) Uzunköprü-Halkalı hattının bakım, onarım ve yenileme çalışmalarında ve üst yapı çalışmalarında yeni teknolojilerin kullanılmadığı, klasik yöntem ve malzemelerin kullanıldığı, bölgedeki iklim değişikliği dikkate alındığında, toprak dolgu yerine, yeni teknolojilerle üretilen malzemeler, çimento enjeksiyonu gibi yöntemlerin dikkate alınması daha uygundur.

5) TCDD’nin, henüz dönüşüm çalışmalarını tamamlayamadığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü gibi devlet kurumlarıyla koordineli çalışmaları beklenen düzeye getiremediği, TCDD Altyapı ve TCDD Taşımacılık A.Ş’de kadrolu meteoroloji mühendislerinin olmadığı ve hava koşullarını anlık değerlendirecek teknik birimin olmadığı tespit edilmiştir.

6) Mayıs 2018 Senelik Umumi Muayene Raporu’nda kaza mahallinde balast tutucu duvar yapılması gerektiği tespit edilmesine karşın bir çalışma yapılmamıştır. İptal edilen 2018/293539 ve yeni çıkılan 2018/377354 ihale kayıt numaralı ihalelerde kazanın meydana geldiği menfezde bir çalışma yapılacağına dair bir hüküm olmadığı, kaza mahallindeki menfezde bir temizlik yapılmadığı tespit edilmiştir.

7) Gelişmiş bölgelerde seyir belgeleme ve onaylama, kalite kontrol yapısı, teknik denetim yapısı gibi hayati birimler işletmeden bağımsızdır. DDY işletmesi özelinde böyle bir yapı, ister istemez sistemin çalışma güvenliğini düşürmektedir.

8)İdari ve teknik personel kadrolaşmalarında, 20 yılı aşkın deneyimli, görevine sadık, yüksek motivasyonla çalışan fevkalade donanımlı teknik ve idari personel vardır. Ancak bunların sayısı yetersizdir. İşi bilen, işi yapabilen kalifiye teknik personel sayısı yetersizdir. Bu da performans değerini olumsuz etkilemektedir.

8) İşletme, 160 km/saat a kadar tren hızları için verilen standartlara uygun olarak işletme yapmaktadır. Ancak bu standartların değişen iklim koşulları çerçevesinde yeterli olmadığı kanaatindeyiz. Gelişen trafik karşısında ek güvenlik önlemleri alınmalıdır. TCDD ülke koşullarına uygun yeni güvenlik standartları oluşturmalıdır.

9) İdari ve teknik yönetimde bilişim teknolojilerinden yararlanma sınırlıdır. Son yıllarda gelişen sensor teknolojileri yeni yeni uygulamaya girmektedir. Özellikle demiryollarının izlenmesinde akıllı sensor teknolojilerinin kullanılması kaçınılmazdır.

10) TCDD’de ARGE etkinliğinin kurulması kaçınılmaz zorunluluktur.

11) Makinist seri fren yaparak, artabilecek kayıpların önüne geçmiştir. Çorlu Sarılar Mevkii Tren kazasında makiniste dönük bir kusur saptanmamıştır.  Ancak aşırı yağışlardan sonra sefere çıkan tren dizisinde, yol bakım onarım müdürü, yol bakım onarım şefi, köprüler şefi ve hat bakım ve onarım memurunun kazanın meydana gelmesinde asli ihmali olduğu kanaatine varılmıştır.

12) Hemzemin geçitlerin tamamının korunamaması veya tam emniyete alınamaması nedeniyle demiryoluna ilişkin performans değeri yüzde 75 düşmektedir.

Raporun sonuç bölümünde, “TCDD dönüşümünü tamamlayamaması, Meteoroloji ile TCDD arasında koordinasyon yapısının olmaması, yeni gelişen hat izleme ve demiryolu yapım teknolojilerinin henüz etkin bir şekilde kullanılamaması, kaliteli personel sayısının yetersizliği mevzuattan kaynaklanan eksikliktir” denerek, TCDD üst yönetimi aklanmıştır.

TCDD Yönetimi, bu kazadan sorumlu tutulmayarak, kazanın sorumluluğunun tümüyle yol bakım onarım ekibine bırakılması skandaldır. Nitekim bugüne kadar çıkılan tüm ihalelerde kaza olan menfezdeki temizlik ve yenilenmenin es geçilmesi tümüyle TCDD Yönetimi’nin hatasıdır. 

TCDD’de dönüşümün tamamlanamadığı tespiti yapılırken, kalifiye elemanların çok az olduğu bile itiraf edilirken, bilim ve teknolojideki son gelişmelerin dikkate alınmadığı, iklim değişikliği çerçevesinde menfez güçlendirmesinin dahi yapılmadığı itiraf edilirken, TCDD Yönetimi’nin mevzuat eksikliği gerekçesiyle aklanması kabul edilemez. TCDD’deki özelleştirme sürecinin kalifiye elemanları azalttığı gerçeği, AKP iktidarının büyük hatalarını ve bu kazadaki sorumluluğunu da özetlemektedir!

Bilirkişi Heyeti’nde yer alan Prof. Dr. Binboğa Sıddık Yarman’ın Yönetim Kurulu Üyesi olduğu Savronik’in trenin devrildiği hattın sinyalizasyon ihalesini alması; Prof. Dr. Mustafa Karaşahin’in de kaza olan hattın yenileme projesi danışmanı olması dikkat çekicidir. Bu nedenle Rapor’da TCDD Yönetimi’nin aklanması açısından büyük soru işaretleri yaratmakta, vicdanları sarsmaktadır.

CHP Tekirdağ Vekili olarak Bilirkişi Raporu çerçevesinde gerçek sorumluların yargılanması, TCDD Yönetimi’nin istifa etmesi gerekmektedir. Demiryollarında bundan sonra yeni kazalar meydana gelmemesi için topyekûn bir değişim şarttır.