Cebinde karnesiyle İtalya'ya giderken boğulup ölen Mali'li 14 yaşındaki mülteci çocuk

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun verilerine göre 2018 yılında 1.217 çocuk istismarı basına yansımış, 26 çocuk öldürülmüştür. 26 çocuktan 11'nin babası tarafından öldürüldüğü belirlenmiştir. 6 çocuk annesi ile birlikte öldürülürken, 5 çocuk baba şiddetine maruz kalarak öldürülmüştür. 3 çocuğun da istismar edildikten sonra öldürüldüğü ifade edilmiştir.

Kadın ve çocuk hakları için çaba gösteren sivil toplum örgütlerinin tüm çabalarına karşın 2018 yılı Temmuz Ayında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı birleştirilmiştir.

Sivil toplum örgütleri, birleştirme kararının kadın ve çocukların karşı karşıya bulunduğu sorunların çözümü için yarar sağlamayacağını, aksine zarar vereceğini dile getirmişlerdir.

 2018 yılı Nisan Ayında TBMM'ye "çocuk istismarında yaş sınırını düşürmeyi" ve "kadınların nafaka hakkını sınırlandırmayı" öngören yasa tasarısı, kadın hareketinin çabalarıyla askıya alınmıştır.

Mersin Barosu Başkanı Bilgin Yeşilboğaz, 2018 yılı Eylül Ayında yaptığı açıklamada, Türkiye'de çocuk istismarıyla ilgili dava sayısının son 10 yılda yaklaşık 3 kat arttığına dikkat çekerek verilerin yılda ortalama 8 bin çocuğun istismara uğradığını gösterdiğini söylemiştir.

UNICEF Fas-Marakeş’te gerçekleştirilen BM Küresel Anlaşma Zirvesi öncesinde yaklaşık 4 bin mülteci çocuğu kapsayan araştırmasının sonuçlarını 2018 yılı Aralık ayında açıklamıştır.

“Sesini Duyurma Hakkı: Yollardaki çocuklar ve gençlere kulak verilmesi” başlıklı raporda yer alan verilere göre;

* Gençlerin yüzde 67’si ülkelerini terk etmek zorunda kalmış,

* Gençlerin yüzde 44’ü ülkelerinden tek başına ayrılmış,

* Gençlerin yüzde 58’i en az bir yıl okul kaybı yaşamış,

* Gençlerin yüzde 49’u herhangi bir sağlık sorununda doktora ulaşamamış,

* Gençlerin yüzde 38’i aile, arkadaş ya da kurum gibi başka kaynaklardan yardım görmemiş.

UNICEF Raporunda şu öneriler dile getirilmiştir:

* Mülteci ve göçmen çocuklara eğitim ve sağlık dahil olmak üzere temel hizmetlerin sağlanması,

* Çocukların haklarının korunması, çocukların ve gençlerin yolculuklarının her aşamasında desteklenmesi için sınırlarda işbirliğinin güçlendirilmesi,

* Yerlerinden edilmiş çocukların hareketleri ve esenlikleriyle ilgili ayrıştırılmış veriler toplanması,

* Yerlerinden edilmiş çocukların ve gençlerin aktif olarak süreçlere dahil edilmesi, sadece dinlenmeyip, masada yer verilmeleri.”

Aynı dönemde "Eğitim Reformu Girişimi'nin (ERG)" hazırladığı "Bir Arada Yaşamı ve Geleceği Kapsayıcı Eğitimle İnşa Etmek" başlıklı rapor açıklanmış ve rapora göre, Aralık 2018 itibariyle Türkiye'de okul çağında 1 milyon 47 bin 536 geçici koruma altında çocuk bulunmaktadır. Bu çocuklardan yaklaşık yarısı, yani, 580 bin 877'si okula kayıtlıdır.

Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre, 2017 yılında 15-17 yaş grubunda çalışan çocuk oranı yüzde 20.3 iken, 2018 yılında yüzde 21.1’e yükselmiştir. Her beş çocuktan biri çalışmaktadır.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) verilerine göre de; 2018 yılında 14 yaş ve altında 23 çocuk işçi, 15-17 yaş arası 44 çocuk/genç işçi yaşamını yitirmiştir.

Bu yılın Ocak Ayında  3’ü 14 yaş ve altında olmak üzere 10, Şubat Ayında 1, Mart Ayında 5 çocuk/genç işçi yaşamını yitirmiştir.

Bu arada OHAL’in ilan edildiği 20 Temmuz 2016 ile kaldırıldığı 18 Temmuz 2018 tarihleri arasında, iş cinayetlerinin %14 arttığı ve 124 çocuk işçinin öldüğü belirtilmektedir.

Eğitim Sen’in 2018 yılında 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı için hazırladığı “Çocuklarımız ve Gerçekler Raporu”na göre, çocuk işçi sayısı 2018 itibariyle 2 milyona yaklaşmış; 2012’de 601 bin olan 15-17 yaş arası çocuk işçi sayısı, 2016 yılına gelindiğinde 709 bine ulaşmıştır. Çalışan her 10 çocuktan 8’nin kayıt dışı olduğu bildirilirken, TÜİK’in 2016 yılı verilerine göre çocuk işçilerin yüzde 78’i kayıt dışı çalışmıştır.

Rapora göre, ilkokul ve ortaokullarda 17, liselerde 42, İmam Hatip Liselerinde 10 defa müfredat değişmiştir. Sınıflar esas alındığında ise eğitim müfredatında 176 kere “güncelleme” yapılmıştır. AKP Hükümetleri döneminde imam hatiplerde öğrenim gören öğrenci sayısı dört kat artmıştır. İmam hatip liselerinin sayısı 2002’de 450 iken, bu sayı 2017’de  1408 olarak gerçekleşmiştir. “Din öğretimi” adı altında eğitim gören kız öğrenci sayısı 2017 yılında yüzde 56’ya yükselmiştir. Açık öğretim imam hatip liselerinde okuyan kız öğrenci sayısı yüzde 64’e ulaşmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) verilerine göre, çocuk yaşta evlendirilmeye zorlandığı için eğitimine devam edemeyen öğrencilerin yüzde 97’si kız öğrenciler olmuştur.

Ankara İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi'nin "Çocuk İşçilikle Mücadele Günü" nedeniyle 12 Haziran 2018 tarihinde yayınladığı çalışmada, çocuk işçiliğe ilişkin talepler şöyle sıralanmıştır:

*Ucuz çocuk işgücünü teşvik eden ve bunun altyapısını oluşturan eğitim sistemi ve eğitim politikalarına sona verilmelidir.

*Çocuk emeğiyle ilgili veriler bilimsel, güvenilir ve düzenli bir şekilde yayınlanmalıdır.

*Kayıt dışı çocuk işçi çalıştırılan kişi ve kurumlara göz yumulmamalı, caydırıcı cezalar verilmelidir.

*Yasa dışı çocuk işçi çalıştırmayı önlemeye yönelik tedbirler alınmalı, denetimler etkin ve sıkı bir şekilde yapılmalı, ilgili mevzuatlar yürürlüğe koyulmalıdır.

*Çocuk işçilik yasaklanmalıdır.

İHD İzmir Şubesi Kadın Komisyonu tarafından 1 Mart Günü yapılan açıklamada, cezaevlerinde 18 yaşından küçük 3 bin çocuğun bulunduğu, bunlardan 743'ünün ise (37'si altı aylıktan küçük) 0-6 yaş aralığında olduğu  belirtilmiştir.

2018 yılında kolluk güçlerinin silah kullandığı olaylarda 2 çocuk yaralanmış, polis ve asker araçlarının neden olduğu kazalarda 2 çocuk ölmüş, 3 çocuk yaralanmıştır. Kara mayınları, sahipsiz patlayıcılar nedeniyle 1 çocuk ölmüştür. 2019 yılı Ocak Ayında 1 mülteci çocuk, Mart ayında da bir mülteci bebek deniz kazalarında ölmüştür.

Av. Dr. M. Sezgin TANRIKULU

İstanbul Milletvekili

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanvekili