Birgün'den Çağlar Ballıktaş'ın haberine göre, İnsan Haklar Derneği (İHD) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın (TİHV) 2016 yılı insan hakkı ihlalleri raporunda, ülkede 1980 darbesinden daha kötü koşulların olduğu vurgulandı. 10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü'nden bir gün önce İHD Başkanı Öztürk Türkdoğan’ın açıkladığı 2016 yılının insan hakkı ihlali raporuna göre yaşanan hak ihlalleri ana başlıkları ile şöyle:
Yaşam hakkı ihlalleri
15 Temmuz’da gerçekleştirilen darbe teşebbüsünde, darbeciler tarafından 246 kişi öldürüldü, 2 bin 146 kişi yaralandı. Darbenin bastırılması sırasında yapılan müdahalede ise 24 asker öldürüldü. Kolluk güçlerinin yargısız infazı, dur ihtarına uyulmadığı gerekçesiyle veya rastgele ateş açması sonucu 341 kişi yaşamını yitirdi, 396 kişi ise yaralandı. 2016 yılının ilk 9 ayında silahlı çatışmalar nedeniyle 406’sı asker, polis, korucu, 605’i militan, 29’u sivil olmak üzere toplam bin 40 kişi yaşamını yitirdi. Bu dönemde bin 65’i asker, polis ve korucu, 17’si silahlı militan ve 75’i sivil kişi yaralandı. Faili meçhul cinayet sonucu 25 kişi yaşamını yitirdi. Yasa dışı silahlı örgütlerin ve özellikle IŞİD’in canlı bombaları tarafından yapılan saldırılar sonucu, 184 kişi yaşamını yitirip 633 kişi ise yaralandı.
Kürt sorunu
Sokağa çıkma yasaklarının başladığı 16 Ağustos 2015’ten 16 Ağustos 2016 tarihine kadar geçen süre içerisinde Diyarbakır’da 61, Mardin 18, Şırnak 13 ve Hakkari 11 kez olmak üzere Muş, Batman ve Bingöl 2, Elazığ ve Dersim 1, toplam 9 il ve en az 35 ilçede, resmi olarak tespit edilebilen en az 111 süresiz ve gün boyu sokağa çıkma yasağı ilanı gerçekleşti. Bu yasaklar nedeniyle En az 202 sivilin ise ev sınırları ve kapalı alanlar içerisinde yaşamlarını yitirdi. 321 sivilin 16 Ağustos 2015 ile 16 Ağustos 2016 tarihleri arasında sadece resmi sokağa çıkma yasağı ilan edilmiş zaman dilimleri içerisinde, bu kapsamdaki bölgelerde yaşamlarını yitirdi. 500 bin insan zorla yerinden edilerek göçe zorlandı.
HDP, DBP ve HDK’ye yönelik operasyonlardan yaklaşık 15 bin kişi gözaltına alındı, 5 bin 600 kişi ise tutuklandı. HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ ile birlikte 10 milletvekili ve 50 belediye eşbaşkanı tutuklandı.
Düşünce, inanç ve ifade özgürlüğü
Erişime engellenen site sayısı, 5 Aralık itibariyle 116 bin 126 oldu. OHAL ile birlikte 5 haber ajansı, 28 televizyon, 34 radyo, 62 gazete, 19 dergi, 29 yayınevi olmak üzere toplamda 177 basın yayın ve medya kuruluşu kapatıldı. Cumhuriyet gazetesi üzerinde büyük bir baskı oluşturularak 10 gazetecisi tutuklandı, Hayat TV kapatıldı.
Darbe teşebbüsü ve OHAL
Darbe teşebbüsünde bulunanlar 246 sivil insanın ölümüne ve 2 binden fazlasının ise yaralanmalarına sebep oldu. Çıkarılan KHK’lerle 100 binden fazla kamu görevlisi açığa alındı. 80 bine yakın kamu görevlisi ihraç edildi. 3 bin 698 hakim ve savcı meslekten çıkarıldı. 90 binden fazla insan gözaltına alındı. 36 binden fazla insan tutuklandı. OHAL döneminde 100’den fazla gazeteci ve yazar tutuklandı. Bin 61 anaokulu, orta öğrenim kurumu ve lise, 15 özel üniversite,113 öğrenci yurdu ve pansiyon kapatıldı. 35 sağlık merkezi, yaklaşık 1600’den fazla dernek ve vakıf, 19 sendika kapatıldı. Gözaltı süresi 30 güne kadar artırıldı. En az 80 bin kişinin pasaportu iptal edildi.”
Cezaevleri
1 Kasım itibariyle cezaevlerinde toplam 197 bin 297 tutuklu, hükümlü ve hüküm özlü kişi bulunuyor. AKP iktidara geldiğinde ise bu sayı 59 bin 429 idi.
Kolluk güçlerinin toplantı ve gösterilere yönelik müdahaleler sonucu yaklaşık bin 500 kişi yaralandı. 352 toplantı ve gösteriye müdahale edildi.
***
‘Vahim durumdayız’
İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nin 10 Aralık 1948’de, BM Genel Kurulu’nun Paris’te yapılan oturumunda kabul edilmesiyle her yıl kutlanan 10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü, Türkiye’de hak ihlalleri gölgesinde kutlanıyor. Dünya İnsan Hakları Günü nedeniyle açıklama yapan CHP Genel Başkan Başdanışmanı Ahmet Akın, 2015 yılında AİHM’de hakkında en fazla karar açıklanan ülke olan Rusya’yı ikinci sırada Türkiye’nin izlediğini belirterek, “2015’te AİHS adil yargılama hakkıyla ilgili maddesini ihlal etmekten en çok ceza alan ülke Türkiye oldu” bilgisini paylaştı. Basın özgürlüğü alanında ise gerilemenin hızla sürdüğünü söyleyen Akın, “Sınır Tanımayan Gazeteciler 2016 Dünya Basın Özgürlüğü Endesksi sıralamasında 151’inci sıraya gerilemiş durumdayız. Türkiye, Freedom Hause Dünya Basın Özgürlüğü 2016 raporunda ise 156’ncı sıraya geriledi” dedi. Akın, bütün bu göstergelerin insan hakları, hukukun üstünlüğü ve demokrasi konusunda ülkemizin içine düşürüldüğü vahim durumu ortaya koyduğunu ifade etti.